بازده حقوق صاحبان سهم ROE

بازده حقوق سهامداران یا ROE یک معیار اندازه‌گیری عملکرد مالی است که از تقسیم درآمد خالص بر حقوق صاحبان سهم به دست می‌آید. ازآنجاکه حقوق صاحبان سهام برابر با دارایی‌های شرکت منهای بدهی‌های شرکت است، لذا ROE می‌تواند به‌عنوان بازده دارایی‌های خالص در نظر گرفته شود. (همچنین بخوانید؛ انتخاب سهام مناسب با استفاده از نسبت ROE)

ROE به‌صورت درصد بیان می‌شود و می‌تواند برای هر شرکت محاسبه شود البته درصورتی‌که خالص درآمد و حقوق سهامدار اعداد مثبتی باشند. خالص درآمد قبل از پرداخت سود تقسیمی به سهامداران عادی و پس از پرداخت سود به سهامداران ممتاز و بهره وام‌دهندگان محاسبه می‌شود.

بالا یا پایین بودن نسبت ROE می‌تواند در صنعت‌ها و بخش‌های مختلف متفاوت باشد. زمانی که دو شرکت مشابه توسط این نسبت مقایسه می‌شوند، مقادیر معنادارتر خواهند بود. حتی در یک گروه و صنعت یکسان مقایسه نسبت ROE بین دو شرکت که یکی سود تقسیمی بیشتری دارد می‌تواند گمراه‌کننده باشد.

ساختار شکست ROE

درآمد خالص پس از یک سال مالی کامل و یا پس از گذشت دوازده ماه تمام در بیانیه درآمد مشخص می‌شود، مجموع فعالیت‌های مالی در طول دوره موردمحاسبه می شود. حقوق صاحبان سهام از طریق ترازنامه مشخص می‌شود، یک ترازنامه در حال اجرای شرکت، تمام تغییرات در دارایی‌ها و بدهی‌ها را مشخص می‌کند. بهترین روش برای محاسبه ROE در نظر گرفتن میانگین دارایی در طول دو دوره مشخص مالی در ترازنامه است. (برای مطالعه مقالات بیشتر در خصوص نسبت ROE می توانید اینجا کلیک کنید).

میانگین حقوق سهامدار با اضافه کردن حقوق در ابتدا و انتها دوره و سپس تقسیم این مقدار بر دو به دست می‌آید. سرمایه‌گذاران می‌توانند از ترازنامه‌های سه‌ماهه برای محاسبه دقیق‌تر میانگین دارایی استفاده کنند.

یک شرکت با درآمد سالانه ۱,۸۰۰,۰۰۰ را تصور کنید به‌طوری‌که میانگین درآمد صاحبان سهام ۱۲,۰۰۰,۰۰۰ است. در این صورت ROE شرکت برابر با ۱۵% خواهد بود.

ROE=1,800,000/12,000,000=15%

ROE می‌تواند یک معیار مقایسه‌ای خوب بین دو شرکت باشد بااین‌حال اگر مقادیر ترازنامه شرکت‌ها بسیار متفاوت باشد می‌توان ROE را با میانگین بلندمدت شاخص بازار مقایسه کرد.

استفاده از نسبت ROE به‌منظور پیش‌بینی نرخ رشد

اگرچه چالش‌هایی هم در این زمینه وجود دارد اما ROE می‌تواند نقطه شروع مناسبی برای توسعه برآورد رشد آتی سهام و رشد سود تقسیمی سهام باشد. این دو محاسبه، تابع یکدیگر هستند و می‌توانند برای مقایسه آسان‌تر بین شرکت‌های مشابه مورداستفاده قرار گیرند.

برای محاسبه نرخ رشد آتی شرکت، نسبت ROE را با نسبت نگهداری شرکت ضرب می‌کنیم. نسبت نگهداری درواقع درآمد خالصی است که حفظ‌شده و یا توسط شرکت به‌منظور رشد سرمایه، سرمایه‌گذاری شده است.

فرض کنید دو شرکت با نسبت‌های ROE و خالص درآمد یکسان داریم اما نسبت‌های نگهداری آن‌ها متفاوت است. اولین شرکت A و دارای ROE با درصد ۱۵ است و ۳۰ درصد خالص دارایی‌هایش را به سهامداران در قالب سود تقسیمی ارائه می‌دهد به این معنی که ۷۰ درصد خالص درآمد برای شرکت A باقی می‌ماند. دومین شرکت B است که او هم دارای ROE 15 درصدی است اما تنها ۱۰ درصد از درآمد خالص خود را به سهامداران تقسیم کرده است و ۹۰ درصد باقی‌مانده را سرمایه‌گذاری کرده است.

A=  ROE (۱۵%) X Retention Ratio (70%)

B= ROE (15%) X Retention Ratio (90%)

این تجزیه‌وتحلیل به مدل رشد پایدار نیز معروف است. سرمایه‌گذاران می‌توانند از این مدل به‌منظور برآورد آینده و شناسایی سهم‌های پر ریسک که از نرخ رشد شرکت افزایش بیشتر داشته‌اند استفاده کنند. سهامی که کمتر از نرخ رشد شرکت، افزایش داشته، ممکن است کمتر از ارزش ذاتی خود قیمت‌گذاری شده باشد و یا ممکن است نشانه‌هایی از ریسکی بودن شرکت باشد. درهرصورت زمانی که نرخ رشد سهام بیشتر یا کمتر از نرخ رشد پایدار باشد نیازمند تحقیقات بیشتر است. (همچنین بخوانید؛ تحلیل سریع سرمایه‌گذاری با نسبت‌های مالی).

در این مقایسه شرکت B از شرکت A جذاب‌تر به نظر می‌رسد اما این شرکت مزایای سود تقسیمی بالاتر را ندارد و ممکن است برخی از سرمایه‌گذاران این مورد را نپسندند. ما می‌توانیم محاسبات را برای برآورد رشد سود تقسیمی سهام توسعه دهیم که این مورد منبع درآمدی بسیاری از سرمایه‌گذاران بازار است.

نرخ رشد سود تقسیمی از ضرب نسبت ROE در نسبت پرداخت می‌تواند به دست آید. نسبت پرداخت همان درصد خالص درآمدی است که به سهامداران عادی از طریق سود تقسیمی بازگشته است. در این فرمول، نرخ رشد پایدار سود تقسیمی به نفع شرکت A است.

A= ROE (15%) X Payout Ratio (30%)

B= ROE (15%) X Payout Ratio (10%)

استفاده از ROE برای مقایسه سهام

ROE خوب یا بد بستگی به نوع سهام دارد. به‌عنوان‌مثال، بخش انرژی، دارایی‌ها و بدهی‌های بزرگ در ترازنامه نسبت خالص درآمد کوچک دارد که باید سطح کمتری از ROE را داشته باشد. در مقابل یک شرکت خرده‌فروشی با ترازنامه کوچک در مقایسه با خالص درآمد باید سطح بالاتری از ROE را داشته باشد.

بهتر است که یک ROE مناسب همواره برابر یا بزرگ‌تر از میانگین شرکت‌های مشابه در یک صنعت باشد. به‌عنوان‌مثال فرض کنید شرکت مخابراتی C طی ۴ سال گذشته شاهد ROE پایدار ۱۸ درصد در مقایسه با میانگین ۱۵ درصدی صنعت بوده است. یک سرمایه‌گذار می‌تواند از این نتیجه این‌گونه برداشت کند که مدیریت شرکت C برای کسب سود از دارایی‌هایش، عملکردی بالاتر از متوسط داشته است.

ROE چگونه می‌تواند مشکلات را شناسایی کند

منطقی است که این سؤال برای شما پیش بیاید که چرا ROE برابر یا کمی بالاتر از میانگین بهتر از ROE است که دو برابر یا حتی سه برابر میانگین صنعت است. آیا سهام با ROE بالاتر باارزش‌تر نیست؟ گاهی اوقات ROE بالا بسیار خوب است، و به این معنی است که خالص درآمد به نسبت دارایی‌ها بسیار بالاتر است چراکه عملکرد شرکت بسیار قوی بوده است. بااین‌حال برخی اوقات ROE بالا نسبت به دارایی کمتر نشان‌دهنده یک سیگنال خطر و ریسک است. (همچنین بخوانید؛ همه آن چیزی که سرمایه‌گذاران باید راجع به درآمد بدانند).

سود ناپیوسته

فرض کنید شرکت D چندین سال بدون سود بوده است. ضرر و زیان شرکت در ترازنامه در بخش دارایی‌ها به‌عنوان دارایی و یا سرمایه ازدست‌رفته شرکت عنوان‌شده است. زیان یک مقدار منفی است و حقوق صاحبان سهم را کاهش می‌دهد. فرض کنید D در سال گذشته بیشترین سود را داشته است و مجدداً به چرخه سودآوری بازگشته است. معیار سنجش ROE در این صورت می‌تواند بسیار گمراه‌کننده باشد چراکه شرکت سود را به‌طور پیوسته کسب نکرده است.

در این مورد ROE بسیار بالا مفید است چراکه به سرمایه‌گذاران هشدار می‌دهد شرکت D به‌طور مستمر سوددهی نداشته است. سرمایه‌گذاری در شرکتی به مشابه شرکت D بسیار پرخطرتر از شرکت‌هایی است که دارای روند صعودی و پایدار ROE ولی با مقدار پایین هستند.

بدهی بیش‌ازحد

اگر یک شرکت بیش‌ازحد وام گرفته باشد، می‌تواند ROE را افزایش دهد چراکه حقوق صاحبان سهام برابر دارایی منهای بدهی است. هرچه بدهی قرضی شرکت بیشتر باشد، حقوق کمتر افت می‌کنند. یک سناریو معمولی که می‌تواند این شرایط را ایجاد کند زمانی است که شرکت مبلغی زیادی برای به‌منظور خرید سهام خود قرض می‌کند. این می‌تواند درآمد به ازای سهام EPS را افزایش دهد اما در نرخ رشد کلی و عملکرد سازمان تأثیری ایجاد نمی‌کند. (همچنین بخوانید؛ فرمول محاسبه EPS چیست؟).

ROE منفی

اگر یک شرکت خالص درآمدی منفی داشته باشد آنگاه ROE محاسبه نمی‌شود. بااین‌حال اگر شرکت دارایی منفی به دلیل ضرر دوره‌های گذشته و یا قرض گرفتن بیش‌ازحد داشته باشد، ROE می‌تواند منفی شود چراکه با یک عدد منفی محاسبه خواهد شد.

اگر ROE منفی باشد، شایع‌ترین دلیل می‌تواند قرض گرفتن بیش‌ازحد و یا سود ناپیوسته شرکت باشد. بااین‌وجود برای شرکت‌هایی که سودآور هستند و از قرض برای بازخرید سهام خود استفاده می‌کنند، وجود دارد.

در تمام موارد، سطوح منفی یا بیش‌ازحد بالای ROE باید موردتوجه قرار گیرد. در موارد نادر ROE منفی می‌تواند به دلیل جریان نقدی جهت بازخرید سهام یا عملکرد بسیار خوب مدیریت باشد، اما این مورد بسیار به‌ندرت رخ می‌دهد. درهرصورت یک شرکت با ROE منفی قابلیت مقایسه با سایر شرکت‌های دارای ROE مثبت را ندارد.

جمع‌بندی

بازده حقوق صاحبان سهام یک نسبت حاصل از خالص درآمد (سود) به حقوق صاحبان سهام یا دارایی (دارایی منهای بدهی) است. ROE به‌عنوان معیار ارزیابی عملکرد مدیریت شرکت در خصوص دارایی‌ها می‌تواند مورداستفاده قرار گیرد. نرخ رشد پایدار و نرخ رشد سود تقسیمی سهام می‌تواند با استفاده از نسبت ROE محاسبه و برآورد شود البته با این شرط که نرخ ROE برابر یا بالاتر از میانگین صنعت باشد. ROE می‌تواند در مقایسه سهام مفید باشد اما سرمایه‌گذاران باید به تنوع‌بخش بندی سهام و استراتژی های مختلف سود تقسیمی توجه داشته باشند.

منبع: گروه مشاوران مالی سامان