چگونگی استفاده از حجم برای بهبود معاملات
حجم یک معیار است برای اینکه نشان دهد یک ابزار مالی به چه میزان در یک دوره زمانی مشخص معامله‌شده است، و یا اینکه ابزار مالی در یک دوره مشخص چند بار خریدوفروش شده است. این ابزار اندازه‌گیری بسیار قدرتمند است اما اغلب نادیده گرفته می‌شود چراکه بسیار ساده و آسان است. اطلاعات مربوط به حجم را در هر نقطه‌ای می‌توان پیدا کرد، اما معامله‌گران و سرمایه‌گذاران اندکی هستند که می‌توانند از این اطلاعات جهت افزایش بازده و یا کمینه کردن ریسک معامله‌گری بهره ببرند.
برای تمام خریداران بازار، نیاز به کسانی است که بخواهند سهام خود را بفروشند و سهام دیگری را بخرند، و درست به همین ترتیب برای راحت شدن از دست سهام، فروشندگان سهام باید خریداران آن را بیابند. این نبرد بر سر بهترین قیمت بین خریداران و فروشندگان در تایم فریم‌های مختلف موجب به وجود آمدن تغییرات کوتاه‌مدت در چارت قیمت می‌شود درحالی‌که فاکتورهای فاندامنتال بر روند کلی تأثیر می‌گذارند. استفاده از ابزار حجم برای تحلیل سهام و یا هر دارایی مالی دیگر می‌تواند سود را افزایش و ریسک را به میزان زیادی کاهش دهد. (همچنین بخوانید؛ تحلیل مناسب برای سرمایه‌گذاری بلندمدت در بورس).
دستورالعمل‌های اولیه برای استفاده از حجم
هنگام تحلیل حجم، راهنماهایی وجود دارند که به کمک آنها می‌تواند قدرت و یا ضعف حرکت قیمت را مشخص کرد. به‌عنوان معامله‌گر، اغلب تمایل به شرکت در معاملاتی با روند قوی داریم، و یا ممکن است به یک حرکت نزولی قوی به‌عنوان موقعیت ورود بنگریم. هرچند این راهنماها در همه شرایط یکسان نیست، اما به‌طورکلی در تصمیمات سرمایه‌گذاری بسیار مفید هستند.
حجم و علاقه بازار
یک بازار صعودی، شاهد رشد حجم است. تعداد خریداران افزایش می‌یابد و شور و شوق خریداران بازار منجر به هل دادن قیمت به سمت بالا می‌شود. افزایش قیمت و کاهش حجم به معنای کاهش علاقه‌مندی شرکت‌کنندگان به روند است و یک نشانه از تغییر احتمالی روند است. ممکن است در این شرایط ذهن شما به‌راحتی این تغییر احتمالی را قبول نکند، اما واقعیت این است که افزایش یا کاهش قیمت در شرایط حجمی ضعیف، قدرتی ندارد. در مقابل افت یا افزایش قیمت به همراه حجم قوی سهام به این معناست که یک تغییر چشمگیر در فاندامنتال سهام رخ‌داده است. (همچنین بخوانید؛ معرفی استراتژی بر اساس اندیکاتور حجم تعادلی OBV).
فرسودگی حرکات و حجم
در بازار غالباً می‌توانیم حرکات بالا و پایین را ببینیم که چطور خسته‌کننده ادامه می‌یابند. اما زمانی که این حرکات با افزایش حجم روبه‌رو می‌شوند شاهد شارپ شدن روند به بالا یا پایین هستیم که نشان از پایان بالقوه یک‌روند است. فروشندگانی که صبرشان را ازدست‌داده و سهام را به‌یک‌باره فروخته‌اند و یا بالعکس خریدارانی که به دلیل فاندامنتال و یا هیجانی اقدام به خرید پرحجم سهام و به‌یک‌باره کرده‌اند. در پایین بازار، افت پیوسته قیمت‌ها سهامداران را مجبور می‌کند تا سهام خورد را بفروشند و درنتیجه شاهد افزایش حجم و نوسان خواهیم بود.
نشانه‌های صعود
حجم در شناسایی نشانه‌های روند صعودی بسیار مفید است. به‌عنوان‌مثال فرض کنید حجم معاملات در کاهش قیمت‌ها افزایش یابد و درنتیجه آن قیمت‌ها افزایش یابد و سپس توسط یک حرکت به پایین رود. اگر درحرکت کاهشی روند، قیمت بالاتر از قیمت دوره قبل باشد و حجم از حجم دوره قبلی کمتر باشد، معمولاً به‌عنوان علامت روند صعودی در نظر گرفته می‌شود. (همچنین بخوانید؛ الگوی تکنیکال فنجان با دسته یا Cup چیست؟).
حجم و بازگشت قیمت
پس از یک حرکت بزرگ قیمت (به بالا یا پایین)، اگر قیمت، تغییرات کوچک را همراه با حجم زیاد تجربه کند، احتمالاً شاهد بازگشت قیمت خواهیم بود.
حجم و شکست ناحیه مقاومت و حمایت
در شکست‌های انجام‌شده چارت قیمت، افزایش حجم نشان‌دهنده قدرت درحرکت قیمت است. اما تغییرات اندک در حجم و کاهش‌های کوچک در شکست نواحی مقاومتی و حمایتی نشان‌دهنده عدم علاقه معامله‌گران به شکست ناحیه و شکسته نشدن مقاومت یا حمایت است.
تاریخچه حجم
حجم باید در مقایسه با تاریخ اخیر بررسی شود. مقایسه حجم امروز با حجم معاملات ده سال پیش، تحلیل اشتباهی ارائه می‌دهد. هرچه داده‌های مقایسه‌ای بروزتر باشند، نتایج دقیق‌تر هستند.
اندیکاتورهای حجم
شاخص‌های مبتنی بر حجم بر اساس فرمول‌های ریاضی ساده‌ای هستند که در اکثر پلت فرم‌های معاملاتی و تحلیل تکنیکال مورداستفاده قرار می‌گیرند. هریک از اندیکاتورها ازنظر فرمول با یکدیگر متفاوت هستند بنابراین معامله‌گران باید با توجه به رویکرد معامله‌گری خود در بازارهای مالی، شاخص حجمی مناسب را استفاده کنند. شاخص‌های تکنیکال الزام نیستند اما می‌توانند به تصمیمات معامله‌گران کمک کنند. اندیکاتورهای حجمی زیادی وجود دارد که در ادامه نحوه استفاده برخی از آنها را شرح داده‌ایم.
شاخص حجم تعادلی OBV: یک شاخص ساده اما اثربخش است. از یک مقدار دلخواه شروع می‌شود و زمانی که بازار باقیمت بالاتر بسته می‌شود، حجم اضافه می‌شود و بالعکس یعنی زمانی که بازار منفی بسته می‌شود حجم کاهش می‌یابد. این مقدار کل را نشان می‌دهد و مشخص می‌کند کدام سهام انباشته‌شده است. همچنین می‌تواند واگرایی‌ها را نشان دهد، به‌طور مثال زمانی که قیمت افزایش می‌یابد اما حجم با نرخ پایین‌تری رشد می‌کند و یا حتی روند کاهشی را دنبال می‌کند. شکل زیر افزایش حجم را نشان می‌دهد که افزایش قیمت سهام موردنظر را تائید می‌کند.
جریان پول Chaikin: افزایش قیمت باید با افزایش حجم همراه باشد، بنابراین این فرمول برافزایش حجم زمانی که قیمت بالاتر و یا پایین‌تر از دامنه مشخص بسته می‌شود، تمرکز دارد. زمانی که قیمت بالاتر از دامنه موردنظر بسته شود و حجم افزایش یابد ارزش اندیکاتور بالاتر می‌رود و زمانی که قیمت کمتر و حجم توسعه یابد مقدار اندیکاتور کاهش می‌یابد.
اندیکاتور Chaikin money flow می‌تواند برای کوتاه‌مدت مفید باشد چراکه نوسان می‌کند، اما بیشتر از آن برای واگرایی مورداستفاده قرار می‌گیرد. شکل زیر نشان می‌دهد که چگونه حجم، کاهش قیمت سهام را تائید نمی‌کند. این اندیکاتور واگرایی را نشان داده که منجر به افزایش قیمت سهام شده است.
اسیلاتور حجمی Klinger: نوسانات بالا و پایین صفر می‌تواند به سایر سیگنال‌های معاملاتی کمک کند. نوسان حجمی کلینگر حجم انباشت (خرید) و توزیع (فروش) را برای یک دوره زمانی معین محاسبه می‌کند. در شکل زیر یک مقدار منفی را می‌بینیم که در این میان روند کلی صعودی است و اندیکاتور به سمت بالای صفر حرکت کرده است. شاخص حجم در طول روند قیمت، مثبت باقی مانده است. قیمت درنهایت پایدار می‌شود و به همین دلیل است که اندیکاتورهای تکنیکال نباید به‌تنهایی استفاده شوند. اکثر اندیکاتورها زمانی که با سایر سیگنال‌ها استفاده می‌شوند دقیق‌تر خواهند بود.
جمع‌بندی
حجم یک ابزار مفید است و همان‌طور که دیدیم راه‌های بسیاری برای استفاده از آن وجود دارد. راهکارهایی در استفاده از حجم برای شناسایی و ارزیابی قدرت و ضعف روند وجود دارد و همچنین از طریق حجم معاملات می‌توان روند قیمت را تائید و یا رد کرد. برای کمک به فرآیند تصمیم‌گیری می‌توان از اندیکاتورهای تکنیکال مبتنی بر حجم بهره برد. به‌طور خلاصه اینکه حجم یک ابزار شناسایی برای موقعیت ورود و خروج نیست، بااین‌حال می‌تواند در کنار روند و سایر سیگنال‌های تکنیکال جهت کمک به معامله‌گران استفاده شود.
منبع: گروه مشاوران مالی سامان